ما یک مهمان و بدون عضو آنلاین داریم
در میان 57 جنس بزرگ گیاهی در جهان که بیش از 500 گونه را در خود جای می دهند، جنس گون با 3000 گونه مقام اول را به خود اختصاص داده است که در ایران دارای 820 گونه می باشد. بی تردید لازم بود تا در وسعت زمانی کافی و دقت و کوشش فراوان به این چالش بزرگ پرداخته شود. عادت شده بود که در هرباریم ها، هر گاه با جنس گون مواجه می شدند، آنرا به کنار می گذاشتند زیرا نامگذاری آن میسر نبود. اما شالوده تحقيقات جدید گون در ايران بر پايه منابع و نمونههای موجود بوده است. سابقه این تحقیقات به سال 1356 (غير رسمی) و از سال 1360 به طور رسمی بر می گردد. در آغاز كار فرصتي بود تا به كليه نمونههای موجود در هرباريومهای اروپائي دسترسی داشته باشم اما از سال 1360 بطور خيلي متمركز فعاليت خود را در هرباريوم مركزی ايران واقع در مؤسسه تحقيقات جنگلها و مراتع آغاز نمودم. نخست به تفكيك گونهها براساس بخشها اقدام و سپس با جمعآوریهای بسيار فراوان با انجام مأموريتهای متعددنمونههای زيادی را از همه نقاط ايران جمعآوری نمودم. نمونههاي بسيار خوبي هم در هرباريوم موجود بوده كه بتوسط همكاران خوب و قديمی جمعآوري شده بودند. با نمونههاي جمعآوری شده گونّ، تلاش شد تا با آقایان پودلش و بارنبی ارتباط علمی پيدا كنم. برخورد بسيار سازنده دو دانشمند، علاقه را براي ادامهكارهای تحقيقات شدت بخشيد. همكاريهاي تنگاتنگ با آقای پودلش كه از سال 1364 شروع شده بود، هم اكنون نيز ادامه دارد. در اين دوره همكاري علمی، نسبت به بازديد فعاليتهاي علمی يكديگر اقدام شد. پس از ارزيابی از كارهای در دست اجرا نسبت به سلسله انتشار گونهای ايران اقدام گرديد.
قبل از آغاز به تحقيق در زمينه گونهای ايران، نسبت به بررسی وجمعآوري كليه منابع منتشر شده اقدام گرديد. در اين زمينه كوشش فراوان شد تا شرح لاتين كليه گونهها منتشر شده فراهم گردد. در اين راستا چه در سالهائي كه دانشجوي دوره دكتري بودم و چه زماني كه كار خود را بر روي گونهاي ايران شروع كرده بودم تلاش فراوان بعمل آمد تا كليه منابع و مأخذ اصلي گونهای ايران جمعآوری گردد. خوشبختانه دوستان و همكاران و گياهشناسان فراواني در جمعآوری منابع علمي مرتبط با نگارنده مساعدت و همكاري داشتند. در آغاز كار طی مسافرتهاي مكرر به پاريس، وين، برلين، مونيخ و نيز بر پايه تقاضاي درخواست منابع ازكيو، مسكو، سن پترزبورگ نسبت به جمعآوری كليه منابع اقدام گرديد. در اين راستا از دوستان وهمكاران ارجمندي كه در خلال كارهاي علمي ديگر عازم اروپا بودند تقاضاي منابع علمي موردنياز گرديد كه هميشه با اقبال فراوان همراه بوده است. بدين ترتيب كليه منابع منتشر شده و نيزشرح اصلی حدود 1000 گونه گون فراهم گرديد كه دست مايه بسيار خوبي براي شروع كار بودهاست. لازم به ياد آوري است كه پس از حصول از اطمينان نامگذاريها هرگز به شرح گونه از فلورها بسنده نكرده و هميشه تلاش داشتم تا شرح اوليه و اصلي را براي تأييد در نامگذارياستفاده نمايم. در آغاز فعاليت هر چند كه در هرباريوم مركزي ايراننمونههاي فراواني جمعآوری شده بود، ليكن طبيعت كار رده بندي ايجاب مينمود تا شخصاً نيزبه جمعآوري نمونههای گياهي اقدام نمايم. لذا شخصاً نسبت به جمعآوری نمونههای گياهی اقدام نمودم. طي چند مسافرت به استان های عزيمت نمودم. بيشترين جمعآوری از استانهای آذربايجان، كردستان، كرمانشاه، همدان، اصفهان و خراسان و كمترين جمعآوری از استان سيسان و بلوچستان داشتم. در خلال جمعآوريها، تلاش در درك روابط اكولوژيك گونها داشتم و بدون شمارش دقيق از نمونههای جمعآوری شده گمان ميگردد كه حدود 7000 نمونه گون جمعآوری گرديد. اين تعداد به همراه نمونههای موجود در هرباريوم، جمعاً 12000 نمونههرباريومی را تشكيل می داد كه دست مايه بسيار خوبی براي نامگذاري و رده بندي گونهای بوده است. دقيق ياد دارم كه هر جا به مشكل رده بندي يا كمبود نمونه مواجه می شدم تلاش فراوانداشتم تا از محل تيپ نمونه جمعآوری نمايم. از آنجا كه در همه پهنه كشور به وفور گون يافت ميشد، در هر مأموريت آنقدر سرگرم جمعآوری گونها بودم كه ديگر مجالي برای جمعآوريعمومي فلور هر يك از مناطق مورد بازديد را نداشتم و انحصاراً بصورت تخصصی نسبت بهجمعآوری گونها اقدام ميگرديد. صرفنظر از جمعآوريهاي شخصي و همكاران بسيار خوب درستاد مؤسسه كه هرگز با كمبود نمونه مواجه نبودم، اما با تصويب و اجرای تأسيس هرباريوم استانها و جمعآوري گياهان استانها اين شانس را داشتم كه همواره با نمونههاي فراوان گون در استانهامواجه باشم، در اين تحقيقات از كليه گونهاي جمعآوري شده استفادههاي فراوان نمودم. علاوه بر هرباريوم مراكز تحقيقات منابع طبيعي و امور دام استانهای، نمونههاي هرباريومهای مؤسسه بررسي و آفات و بيماريهای گياهی اوين، دانشكدة كشاورزی دانشگاه تهران، دانشكده داروسازی، دانشكده علوم دانشگاه تهران و همچنين هرباريوم دانشكده منابع طبيعي دانشگاه صنعتي اصفهان، پژوهشكده عموم گياهي دانشگاه فردوسی مشهد و هرباريوم آموزشكده كشاورزی زابل استفادههاي فراوان بردم. در مطالعات ردهبندي گون در بسياري از موارد بيش از 10 نمونه گياهي ديده شده است. مشاهدات و نامگذاری نمونههای هرباريومی موجود در كشور دقيقاً توانسته است الگوی انتشار بسياری از گونههای انحصاری را بر پايه تعداد بيشتری نمونههای مشاهده شده با دقت بيشتر ترسيم نمايد. دقت عمل در جمعآوری و نامگذاري موجبات آنرا فراهم آورده است تا هرباريوم مركزي ايران از بزرگترينهرباريوم گونهاي ايران باشد. همين نمونههاي جمعآوري شده توانسته است تا حد زيادی برابهامات موجود فلورا ايرانيكا را كاسته و دامنه انتشار گونههای انحصاری با دقت و استحكام بيشتری بيان شده است.